«Կո­ռուպ­ցիո­ներ­նե­րին ձեր­բա­կա­լե­լը, ան­շուշտ, դրա­կան գոր­ծըն­թաց է, բայց դրա­նով պե­տու­թ­յուն չեն կա­ռու­ցում»

Կո­րո­նա­վի­րու­սը ցույց տվեց, որ նույ­նիսկ այդ հար­թու­թյու­նում չա­փա­զանց նման են Հա­յաս­տանն ու Ի­րա­նը, բայց մի կարևոր տար­բե­րու­թյուն կա. Ի­րա­նի ա­ռող­ջա­պա­հա­կան հա­մա­կար­գը շատ ա­վե­լի զար­գա­ցած է, ի­րան­ցի­նե­րը հա­մա­վա­րա­կը կա­րո­ղա­ցան օգ­տա­գոր­ծել որ­պես հար­մար ա­ռիթ ա­ռող­ջա­պա­հա­կան հա­մա­կարգն էլ ա­վե­լի զար­գաց­նե­լու հա­մար: «Ի­րա­տե­սի» հետ զրույ­ցում նման տե­սա­կետ հայտ­նեց ի­րա­նա­գետ ՎԱՐ­ԴԱՆ ՈՍ­ԿԱ­ՆՅԱ­ՆԸ, նշե­լով, որ Ի­րա­նում ար­տադր­վող թես­տերն ար­տերկ­րում մեծ պա­հան­ջարկ ու­նեն: Գեր­մա­նիան, օ­րի­նակ, օգտ­վում է ի­րա­նա­կան թես­տե­րից:

-Ինչ վե­րա­բե­րում է Ի­րա­նի տն­տե­սա­կան վի­ճա­կին, այն շատ ա­վե­լի մեծ կո­րուստ­ներ է կրում Միա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րի պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րից, քան երկ­րի ներ­սում առ­կա հա­մա­վա­րա­կա­յին ճգ­նա­ժա­մից: Ի­րան­ցի­նե­րը, հա­մա­վա­րա­կի փաստն օգ­տա­գոր­ծե­լով, ձգ­տում են խու­սա­փել կամ առն­վազն մեղ­մա­ց­նել այդ պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րը, ին­չը, ցա­վոք, հա­ջո­ղու­թյամբ չի պսակ­վում: Դա իր հեր­թին նաև հայ-ի­րա­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի վրա է ազ­դում: Հա­յաս­տան-Ի­րան սահ­մա­նը փաս­տա­ցիո­րեն փակ է, միայն բեռ­նա­տար­ներն են այդ սահ­մա­նով երթևե­կում, բայց զբո­սաշր­ջա­յին հոս­քը դա­դա­րել է: Ո­րոշ ապ­րանք­նե­րի ներ­կր­ման ար­գել­քը նույն­պես ազ­դել է մեր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի, ա­ռա­վել մեծ ու ընդ­գր­կուն ծրագ­րե­րի վրա: Խոս­քը Հյու­սիս-Հա­րավ ավ­տո­ճա­նա­պար­հի, բարձ­րա­վոլտ է­լեկտ­րա­կա­յա­նի, Մեղ­րու ա­զատ տն­տե­սա­կան գո­տու, Հա­յաս­տան-Ի­րան եր­կա­թու­ղու մա­սին է: Սրանք ծրագ­րեր են, որ Հա­յաս­տա­նի հա­մար կեն­սա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նեն, ու լու­ծում են ոչ միայն այ­սօ­րեա­կան հար­ցեր, այլև օգ­տա­կար են հե­ռան­կա­րա­յին ա­ռու­մով:
- Մեղ­րու ա­զատ տն­տե­սա­կան գո­տին նախ­կին իշ­խա­նու­թյան ժա­մա­նակ կազ­մա­վոր­վեց, նո­րերն այս­տեղ կո­ռուպ­ցիոն սխե­մա­ներ բա­ցա­հայ­տե­լու մա­սին հայ­տա­րա­րու­թյուն ա­նե­լուց զատ ո­չինչ չեն ա­սում կամ ա­նում: Սա ի­րա­կա­նում մե­ծա­մասշ­տաբ ծրա­գիր էր, ի՞նչ ե­ղավ դրա հետ:
- Պետք է փաս­տել, որ մո­տեց­ման, ես կա­սեի՝ ան­գամ աշ­խար­հա­յաց­քի սխալ ու­նենք: Ե­թե ե­ղել են կո­ռուպ­ցիոն գոր­ծարք­ներ, ա­պա շատ լավ է, որ դրանք բա­ցա­հայտ­վում են, դրանց մե­ղա­վոր­ներն ան­շուշտ պետք է ա­մե­նա­խիստ պա­տի­ժը կրեն, բայց չմո­ռա­նանք, որ երբ որևէ կո­ռուպ­ցիո­ներ ձեր­բա­կալ­վում է, դրա­նից Մեղ­րու ա­զատ տնե­տե­սա­կան գո­տին չի սկ­սում գոր­ծել: Մո­ռա­նում ենք՝ որն է մեր գլ­խա­վոր թի­րա­խը ու ընկ­նում երկ­րոր­դա­կան խն­դիր­նե­րի հետևից: Նույնն էլ վե­րա­բե­րում է Հյու­սիս-Հա­րավ ավ­տո­ճա­նա­պար­հին: Մեղ­րու ա­զատ տն­տե­սա­կան գո­տին կարևոր հան­գույց է ոչ միայն երկ­կողմ, այլև Ի­րան-ԵԱՏՄ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի տե­սան­կյու­նից, որ­տեղ Հա­յաս­տա­նը տա­րի­ներ շա­րու­նակ շո­գե­քար­շի դեր է խա­ղա­ցել՝ հա­մա­կար­գե­լով Ի­րան-ԵԱՏՄ բո­լոր խն­դիր­նե­րը: Կո­ռուպ­ցիո­ներ­նե­րին ձեր­բա­կա­լե­լը, ան­շուշտ, դրա­կան գոր­ծըն­թաց է, բայց դրա­նով պե­տու­թյուն չեն կա­ռու­ցում, միայն ձեր­բա­կա­լու­թյուն­նե­րով պե­տու­թյունն ա­ռաջ գնալ չի կա­րող: Պե­տու­թյունն ա­ռաջ է գնում ծագ­րե­րի մշակ­մամբ, հետևա­բար մեզ հա­մար հս­տակ նշա­ձող պետք է սահ­մա­նենք` որն է ա­ռաջ­նա­յի­նը, ո­րը՝ երկ­րոր­դա­կա­նը: Հա­յաս­տան-Ի­րան եր­կա­թու­ղին ամ­բող­ջու­թյամբ մո­ռա­ցու­թյան է մատն­վել, ե­թե նախ­կի­նում դրա մա­սին խո­սակ­ցու­թյուն­ներ կա­յին, պար­բե­րա­բար հի­շում էին, ինչ-որ գոր­ծըն­թաց­ներ կա­յին, որ հար­ցը (թե­կուզ հա­կա­ռա­կորդ­նե­րի շր­ջա­նում քա­րոզ­չա­կան ֆոն ա­պա­հո­վե­լու հա­մար) պա­հում էին օ­րա­կար­գում, այժմ այն ամ­բող­ջո­վին մո­ռա­ցու­թյան է մատն­ված: Այ­սօր ըն­կած ենք մեկ օր­վա կյանք ու­նե­ցող խն­դիր­նե­րի հետևից, ո­րոնք հա­ճախ կեն­ցա­ղա­յին բնույ­թի են, ին­չը, բնա­կա­նա­բար, չի կա­րող նպաս­տել երկ­րի զար­գաց­մա­նը: Հե­ղա­փո­խա­կա­նը պետք է կա­րո­ղա­նա պե­տա­կան գոր­ծիչ դառ­նալ, Հա­յաս­տա­նը չի կա­րող պեր­մա­նենտ հե­ղա­փո­խու­թյան մեջ գտն­վել, կեղծ գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյու­նը եր­բեք էլ լավ ար­դյուն­քի չի հան­գեց­նում:
- Ձեր խոս­քից կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ սևեռ­վել ենք ներ­քին ինտ­րիգ­նե­րի վրա, այ­նինչ ար­տա­քին աշ­խար­հում, մաս­նա­վո­րա­պես՝ տա­րա­ծաշր­ջա­նում, քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րը ե­ռում են:
-Հա­յաս­տա­նը մի տա­րա­ծաշր­ջա­նում է գտն­վում, ո­րը գե­րակ­տիվ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն է պա­հան­ջում: Այդ քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը պետք է բազ­մա­կողմ լի­նի ու չա­փա­զանց ակ­տիվ: Մեր գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ ա­նընդ­հատ պետք է շփում­նե­րի մեջ լի­նենք, քն­նար­կենք, ի­րա­կա­նաց­նենք տն­տե­սա­կան, քա­ղա­քա­կան, մշա­կու­թա­յին, անվ­տան­գա­յին և այլ ծրագ­րեր: Այս պա­հին որևէ ուղ­ղու­թյամբ տես­նու՞մ եք գե­րակ­տիվ քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն. ես չեմ տես­նում: Ե­թե դա ի­րա­կա­նաց­վում է ոչ բա­ցա­հայտ տես­քով, ա­պա գո­վե­լի է, բայց հան­րու­թյունն առն­վազն պետք է տե­ղյակ լի­նի, թե Հա­յաս­տանն ինչ քայ­լեր է ձեռ­նար­կում Ի­րա­նի, ա­րա­բա­կան եր­կր­նե­րի, Ռու­սաս­տա­նի, Վրաս­տա­նի և գոր­ծըն­կեր այլ եր­կր­նե­րի հետ հա­րա­բեր­վե­լու ա­ռու­մով: Չենք կա­րող «թամ­բա­լու­թյուն» դրսևո­րել, դա մեզ հա­մար ուղ­ղա­կի շռայ­լու­թյուն է: Հա­յաս­տա­նի օ­բյեկ­տիվ բա­ցե­րը պետք է գե­րակ­տի­վու­թյան հաշ­վին լրաց­վեն: Ի­րա­նը 80-մի­լիո­նա­նոց եր­կիր է, հետևա­բար մեկ հայ ի­րա­նա­գե­տը պետք է 10 ի­րա­նա­գե­տի գործ ա­նի, որ կա­րո­ղա­նանք հա­վա­սա­րի պես շփ­վել: Մնա­ցած այլ ո­լորտ­նե­րում էլ է այդ­պես: Ի վեր­ջո, ինք­ներս մեզ ա­պա­ցու­ցե­լու կա­րիք ու­նենք՝ պո­ռո­տա­խո՞ս ենք, թե՞ ի­րոք հզոր պե­տու­թյուն կա­ռու­ցե­լու տես­լա­կան ու­նե­ցող ազգ: Շատ ենք լսում՝ հա­յերս ա­մե­նա­խե­լա­ցին ենք, ա­մե­նա­ճար­պիկն ու այլ ա­մե­նա-ա­մե­նա­ներ, այժմ ժա­մա­նակն է ա­պա­ցու­ցե­լու, որ մենք ի­րոք այդ­պի­սին ենք, և դա ա­պա­ցուց­վում է պե­տու­թյու­նը հզո­րաց­նե­լով, ար­տա­քին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ա­ռու­մով մեր բո­լոր գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ հիա­նա­լի հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ կա­ռու­ցե­լով, մեր նկատ­մամբ թշ­նա­մա­բար տրա­մադր­ված պե­տու­թյուն­նե­րի հետ դիր­քո­րո­շում­նե­րի հս­տակ սահ­մա­նագծ­մամբ և այլն:
-Ա­սում եք` ժա­մա­նակն է ա­պա­ցու­ցե­լու, որ «թամ­բալ» ազգ չենք, բայց, կար­ծես թե, կո­րո­նա­վի­րու­սը մի շարք հար­ցե­րի պա­տաս­խան է տա­լիս, այս­պես ա­սած, լակ­մու­սի թուղթ է բո­լոր ո­լորտ­նե­րի հա­մար: Ըստ Ձեզ՝ այս ըն­թաց­քում ի՞նչ ենք ա­պա­ցու­ցել նախ ինք­ներս մեզ, ա­պա՝ աշ­խար­հին:
-Գաղտ­նիք չէ, որ կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին ի­րա­վի­ճա­կը Հա­յաս­տա­նում չա­փա­զանց ցա­վա­լի է, և սա ցու­ցիչն է այն բա­նի, որ ճգ­նա­ժա­մը չի կա­ռա­վար­վել այն­պես, ինչ­պես հարկն է: Ճգ­նա­ժա­մի կա­ռա­վա­րու­մը հա­տուկ ու­նա­կու­թյուն և շուր­ջօ­րյա աշ­խա­տանք է են­թադ­րում: Այն պետք է հս­տակ ծրագր­ված լի­նի, չլի­նի տա­րե­րա­յին ու քաո­սա­յին, ճշգրտ­ված ժա­մա­նա­կա­ցույց ու ռազ­մա­վա­րու­թյուն, քայ­լե­րի և տրա­մա­բա­նա­կան հս­տակ հա­ջոր­դա­կա­նու­թյուն ու­նե­նա: Օ­բյեկ­տիվ ի­րա­վի­ճա­կը, սա­կայն, ցույց է տա­լիս, որ, ցա­վոք, այդ ա­մե­նը չի ի­րա­կա­նաց­վել, իսկ թե ինչ պատ­ճա­ռով, այդ հար­ցի պա­տաս­խա­նը պետք է պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը տան: Հա­ճախ են հան­րու­թյան հաս­ցեին մե­ղադ­րանք­ներ հն­չում, բայց ես բազ­միցս ա­սել եմ՝ հան­րու­թյա­նը պետք է հս­տակ օ­րի­նակ­նե­րով դաս­տիա­րա­կել: «Վեր­նա­խա­վա­յին» ցան­կա­ցած գործիչ՝ մշա­կու­թա­յին, թե քա­ղա­քա­կան, իր վար­քագ­ծով պետք է դաս­տիա­րա­կի հա­սա­րա­կու­թյա­նը: Ե­թե քա­ղա­քա­կան վեր­նա­խա­վում հայ­հո­յա­բա­նու­թյու­նը դար­ձել է ա­ռօ­րեա­կան երևույթ, ա­պա հա­սա­րա­կու­թյու­նից չես կա­րող պա­հան­ջել, որ ոս­կե­ղե­նիկ հա­յե­րե­նով խո­սի: Մեր հա­սա­րա­կու­թյու­նը կա­րոտ է նման դաս­տիա­րակ­չա­կան աշ­խա­տան­քի: Անհ­րա­ժեշտ են օ­րի­նա­կե­լի ան­ձինք, ո­րոնց պետք է ներ­կա­յաց­նենք որ­պես ի­րա­կան հե­րոս­նե­րի: Որևէ մեկն այս ըն­թաց­քում մեր բժիշկ­նե­րին ներ­կա­յաց­րե՞լ է որ­պես ի­րա­կան հե­րոս­նե­րի: Մեր բժիշկ­նե­րը, ի­րոք, հե­րո­սա­կան աշ­խա­տանք են տա­րել ու տա­նում այս ամ­բողջ ըն­թաց­քում՝ շատ դեպ­քե­րում սահ­մա­նա­փակ հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ ու մի­ջոց­ներ ու­նե­նա­լով: Ան­հա­տա­կան ջան­քե­րի և հե­րո­սու­թյան մի­ջո­ցով են զա­նա­զան խն­դիր­ներ հաղ­թա­հար­վում, հետևա­բար այդ օ­րի­նակն է, որ այ­սօր պետք է մեր հա­սա­րա­կու­թյան հա­մար ու­ղեն­շա­յին դառ­նա:
-Իս­րա­յե­լում Հա­յաս­տա­նի դես­պա­նու­թյուն ու­նե­նա­լու հան­գա­մանքն ի­րա­նա­կան կող­մից, կար­ծես, միան­շա­նակ չի ըն­դու­նել: Ի­րան­ցի­նե­րը ծա՞նր են տա­նում այս հան­գա­ման­քը:
-Հս­տակ չեմ հի­շում՝ Վրաս­տանն ու­նի՞ դես­պա­նու­թյուն Իս­րա­յե­լում, բայց Ադր­բե­ջա­նը հաս­տատ չու­նի: Չնա­յած Ադր­բե­ջան-Իս­րա­յել հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի խո­րու­թյունն ան­հա­մե­մա­տե­լի է հա­րավ­կով­կա­սյան որևէ այլ երկ­րի հետ, բայց Ադր­բե­ջա­նը դես­պա­նա­տուն չի բա­ցում: Ի­րան­ցի­նե­րի հա­մար ան­հաս­կա­նա­լի մնաց այդ հան­գա­ման­քը՝ ին­չու՞ է Հա­յաս­տա­նը գնում այդ քայ­լին: Մեր պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը հա­վաս­տիաց­նում են, թե ո­րո­շա­կի բա­ցատ­րա­կան աշ­խա­տանք տար­վել է ի­րա­նա­կան կող­մի հետ, բայց, դա­տե­լով ի­րա­նա­կան մա­մու­լի ար­ձա­գանք­նե­րից, ի­րան­ցի վեր­լու­ծա­բան­նե­րի հրա­պա­րա­կում­նե­րից,՝ բա­ցատ­րա­կան աշ­խա­տանք, ե­թե ան­գամ տար­վել է, ա­պա բա­վա­րար չի ե­ղել: Մեկ այլ կարևոր հան­գա­մանք էլ կա. հար­ցը նաև մեր հա­սա­րա­կու­թյան հա­մար չի պար­զա­բան­վել, թե ին­չու պետք է Իս­րա­յե­լում դես­պա­նու­թյուն ու­նե­նալ: Կոնկ­րետ չեմ կա­րո­ղա­նում բա­ցատ­րու­թյուն գտ­նել՝ ի՞նչ շահ է հե­տապն­դում Հա­յաս­տա­նը Իս­րա­յե­լում դես­պա­նու­թյուն բա­ցե­լով: Գի­տեք՝ դի­վա­նա­գի­տա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ ու­նենք, ոչ ռե­զի­դենտ դես­պան­ներ կա­յին և, հետևա­բար, պետք է հս­տա­կո­րեն բա­ցատ­րել՝ ոչ ռե­զի­դենտ դես­պա­նը չէ՞ր կա­րո­ղա­նում ի­րա­կա­նաց­նել այն գոր­ծա­ռույ­թը, ո­րը պետք է ի­րա­կա­նաց­նի ռե­զի­դենտ դես­պա­նը: Ո­րո՞նք են այն գոր­ծա­ռույթ­նե­րը, խն­դիր­նե­րը, ո­րոնք Հա­յաս­տա­նին պար­տադ­րում են Իս­րա­յե­լում դես­պա­նու­թյուն ու­նե­նալ: Բո­լոր հան­գա­մանք­նե­րը պետք է բա­ցատր­վեն նաև ի­րա­նա­կան կող­մին, ո­րով­հետև ի­րան­ցի­նե­րը, պատ­կե­րա­վոր ա­սած, ամ­բողջ աշ­խար­հը դի­տար­կում են մեկ կող­մում, Իս­րա­յե­լը՝ մյուս: Ի­րա­նի հա­մար Իս­րա­յե­լը թիվ մեկ թշ­նա­մա­կան պե­տու­թյունն է այդ տա­րա­ծաշր­ջա­նում, և մենք, մեր գոր­ծըն­կե­րոջ հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում ռիս­կա­յին ի­րա­վի­ճակ­ներ ստեղ­ծե­լով, նախ և ա­ռաջ պետք է ծանր ու թեթև ա­նենք, թե ինչ ենք շա­հում, ինչ՝ կորց­նում: Ցա­վոք, ե­թե նույ­նիսկ դրա­նից շա­հում ենք, ա­պա մեր հա­սա­րա­կու­թյա­նը դա լավ չի բա­ցատր­վել: Հա­սա­րա­կու­թյան հետ հա­ղոր­դակ­ցու­թյունն առ­հա­սա­րակ չա­փա­զանց կարևոր է ցան­կա­ցած ռիս­կա­յին ի­րա­վի­ճակ, մար­տահ­րա­վեր ու ճգ­նա­ժամ կա­ռա­վա­րե­լու ժա­մա­նակ: Ե­թե կա ճգ­նա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճակ, հա­սա­րա­կու­թյա­նը հաս­կա­նա­լի լեզ­վով պետք է բա­ցատ­րել՝ ինչ է կա­տար­վում, ցույց տալ, թե ինչ ել­քեր կան: Հա­յաս­տան-Ի­րան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, ան­շուշտ, այն­քան խոր­քա­յին են, որ դր­վա­գա­յին նման մար­տահ­րա­վեր­նե­րը չեն կա­րող խա­թա­րել այն, բայց ո­րո­շա­կի դա­ռը մրուր, ա­մեն դեպ­քում, թող­նում են:

Զրույցը՝ Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Աստղահուզում
• Ով էլ սպասելով մնաց՝ որդուն, ամուսնուն, եղբորը
• Բարձր ԱՆԲԱՎԱՐԱՐ գնահատական
• «Ես թոռն եմ Սեդա Վարդումյանի»
• ՆԱ` լույս-փրկության Արահետը
• Սիրերգ
• Սերակարոտ
• Ախթալան և հարակից 6 բնակավայրերը 5 օրով նորից կկտրվեն արտաքին աշխարհից
• Ինչու՞ և ինչպե՞ս
• Աղոթք
• «Հունվարին պարենային մի շարք ապրանքատեսակների գծով երկնիշ գնաճ է գրանցվել»
• Իշխանությունը պայքարում է իր իսկ ծնած երևույթի դեմ
• Բուհի ռեկտոր ընտրողը նախարարն է լինելու
• Աղջիկներս Շուշիում տուն են կորցրել, բայց ամենամեծ կսկիծն այնտեղ մնացած մյուս դստերս շիրիմն է
• Երազել ու թռչել, այո, պետք է, բայց ձեր իշխանությունը բոլորին է թևաթափ անում
• Պատերազմի պատրաստվելը դպրոցական հանդես չէ, որ չհասցնեիք
• Արծրուն Հովհաննիսյանը մեկ բառ պետք է ասեր՝ ներողություն
• «Հայաստանի ու Ադրբեջանի մասով Իրանը փոխել է հռետորաբանությունը»
• Իշխանությունն արտահերթ ընտրության թեման 2-րդ պլան է մղում
• Փաշինյանն ու Ալիևն Շուշիի մասին նույն բանն են ասում

Մեկնաբանություններ